مختاباد در نقد «سيمرغ» متبسم: متبسم الگويي نداشت كه بخواهيم او را با الگويش مقايسه كنيم

عبدالحسين مختاباد در نقد آلبوم «سيمرغ» حميد متبسم گفت: متبسم الگويي نداشت كه بخواهيم او را با الگويش مقايسه كنيم اما انتخاب «سيمرغ» از سوي حميد متبسم و پردازش آن آفرين دارد.

به گزارش خبرنگار بخش موسيقي خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، پروژه موسيقايي «سيمرغ» اثر حميد متبسم _ شامگاه گذشته 14 شهريور ماه_ با حضور همايون شجريان در فرهنگسراي انديشه مورد نقد قرار گرفت.

در ابتداي اين مراسم سيد عباس سجادي ـ مدير موسيقي سازمان فرهنگي، هنري شهرداري ـ به عنوان متولي اين مراسم گفت: بنده به جامعه موسيقي نقد دارم چرا كه حضور پيدا نكردن هنرمندان موسيقي در چنين نشست‌هايي خودش جاي بحث دارد. چرا هنرمندان حوزه موسيقي با خودشان مهربان نيستند.

او ادامه داد: حميد متبسم كه به تازگي وارد ايران شده با نگاه بازش پذيرفته كه پروژه سيمرغ مورد نقد قرار گيرد و همايون شجريان نيز هميشه با آغوش باز از نقد استقبال مي‌كند.

سجادي اظهار اميدواري كرد تا چنين نشست‌هايي بيشتر مورد توجه اهالي موسيقي قرار گيرد.

در ادامه اين نشست، حميد متبسم ـ آهنگساز و نوازنده تار ـ درباره «سيمرغ» توضيح داد: «سيمرغ» نام يك قطعه آوازي است كه بر اساس داستان زندگي زال و شاهنامه فردوسي نوشته شده است.

او افزود: فكر ساختن چنين قطعه‌اي سال‌ها با من بود اما هيچ گاه جسارتش را پيدا نمي‌كردم اما سال 85 اين پارتي‌تور را باز و آغاز به نوشتن كردم و به كمك يك مشاور ادبي اشعار از شاهنامه انتخاب شدند .

متبسم ادامه داد: حجم ابيات بسيار زياد بود و بايد طوري انتخاب مي‌شد تا زنجير زندگي زال از هم گسسته نشود.

اين آهنگساز در مورد ساختار قطعه آوازي «سيمرغ» اظهار كرد: اين قطعه، براي تركيب بزرگي از سازهاي ايراني نوشته شده و نقش آفرينان آن سازهايي چون تار، بم‌تار، بربط، سنتور، ني، كمانچه، قيچك آلتو و تنور و تركيبي از سازهاي كوبه‌اي به اضافه دو خط آوازي سوپرانو و تنور است كه همايون شجريان پذيرفت به عنوان، تنور تك‌خوان در كنار ما باشد.

نوازنده گروه «دستان» درباره روند توليد اين اثر گفت: اين مجموعه به خاطر پيچيدگي‌هاي شاهنامه، سه سال و نيم به طول انجاميد و سرانجام نوشتنش سال 89 به پايان رسيد اما به خاطر حجم زياد كار با يك تيم تداركاتي همكاري كردم و در اروپا هم وب‌سايتي بسيار جامع براي اين اثر راه‌اندازي شد.

متبسم خاطرنشان كرد: خواستم با ساخت قطعه «سيمرغ» قطعه‌اي را درخور، شان ادبيات ايران بسازم.

به گزارش ايسنا،‌ بخش ديگري از اين نشست به سخنراني منتقدان اختصاص داشت كه قرار بود كياوش صاحب‌نسق آن را عهده‌دار باشد اما با غيبت اين هنرمند، اين تكليف بر دوش چند منتقد جوان افتاد كه يكي از آن‌ها تنها يك بار اين اثر را گوش كرده بود.

پيمان سلطاني به عنوان اولين منتقد در سخناني مطرح كرد: بنده «سيمرغ» را تنها يك بار در سالن تنيس ورزشگاه انقلاب ديدم و ويژگي حائز اهميت اين اثر حضور دو چهره خوشنام يعني حميد متبسم به عنوان نوازنده‌اي چيره‌دست و توانا و همايون شجريان است كه از هر دوي آن‌ها به نيكي ياد مي‌شود.

اين منتقد ادامه داد: وجود چنين چهره‌هاي خوشنامي در اين پروژه، توقع ما را بالا مي برد و نكته‌سنجي‌ها را چند برابر مي‌كند. از آنجا كه «سيمرغ» يك اثر اركسترال است بنابراين اولين توقع ما اين است كه اثر در قد و قواره يك مجموعه بزرگ باشد و هر عضو اركستر حق اعلام حضور و بيان آزاد داشته باشد.

او همچنين گفت: تعداد سازها در اركستر متبسم به اضافه محدوده صوتي بيشتر شده است و اين يك توقع پلي فونيك(چند صدايي) از اثر را به وجود مي‌آورد. بحثي كه اينجا مطرح مي‌شود كه هويت چندصدايي در آثار متبسم چيست كه در آهنگسازان قبل از ايشان نبوده است. خيلي‌ها با احاطه به موسيقي دستگاهي و كلاسيك اروپايي موسيقي چندصدايي ايجاد مي‌كنند و تا حدي به هويت چندصدايي در موسيقي ايران پي مي‌برند.

سلطاني معتقد است: متبسم در برخورد با اين چندصدايي با حفظ فاصله مد شور و دشتي و همچنين فواصل دشتي فقط به موسيقي چند صدايي توجه نكرده و نوعي گردش ملوديك را نيز در نظر گرفته است. در مد دشتي(ر) فاصله‌اي داريم كه متبسم آن را صرفا تبديل به آكورد نكرده است.

او در پايان سخنانش اظهار كرد: آنچه در اجراي «سيمرغ» شاهدش هستيم هويت چندصدايي موسيقي ايراني است كه متبسم به آن دسترسي پيدا كرده و به اين معناست كه او موسيقي دستگاهي را خوب مي‌شناسد.

سپس حميد متبسم در پاسخ به اظهارات سلطاني گفت: تركيب مقام و اصوات در واقع دستمايه من براي چندصدايي آثار است. ما در ايران هنوز به چندصدايي قانونمندي نرسيده‌ايم و بنابراين هر كس در اين زمينه كار خودش را انجام مي‌دهد. دليلش اين است كه يك اركستر ايراني تمام لايه‌هاي صوتي را شامل نمي‌شود و آهنگسازان ايراني نيز بيش از اينكه آهنگساز باشند ملودي‌ساز هستند.

اين نوازنده تار افزود: در موسيقي ما مرسوم است كه آهنگسازها قطعه‌اي مي‌سازند و معمولا آن قطعه خلق و خوي آن ساز را دارد اما از طرفي در سازي مثل سنتور امكان پرش‌هاي بلند و در تار پاساژهاي سريع امكان‌پذير نيست.

در بخش ديگري از اين مراسم سجاد پورقناد به عنوان منتقد درباره اثر «سيمرغ» سخنراني كرد و ايده خود را در باره سازبندي «سيمرغ» كه تعداد سازهاي مضرابي آن از سازهاي كششي بيشتر است ارائه داد و پيشنهاد كرد تا در كنار اين اركستر نيز كارگاهي آموزشي به وجود بيايد.

سپس متبسم توضيحات مشخصي را در مورد سازبندي اثر ارائه داد و افزود: درست است سازهاي مضرابي در اين اركستر بيشتر هستند اما طرز تفكر بنده اين گونه بوده كه اين كار بيشتر كششي باشد، برعكس بعضي آهنگسازان كه تفكر مضرابي دارند و اين تفكر بر روي آثارشان ديده مي‌شود.

متبسم تاكيد كرد: بنده هيچگاه اجازه نمي‌دهم تفكرم بر روي كارهايم اثر بگذارد.

در بخش ديگري از اين نشست، عبدالحسين مختاباد خواننده سنتي گفت: پروژه‌اي مثل «سيمرغ» كار ويژه‌اي است و تجربه ديگري در اين زمينه وجود ندارد كه بخواهيم برتري‌شان را نسبت به يكديگر بسنجيم و همين طور حميد متبسم الگويي نداشت كه بخواهيم او را با الگويش مقايسه كنيم.

او افزود: «سيمرغ» در شاهنامه تدبير ماورا‌ء الطبيعه فرهنگ ايراني است كه فردوسي بزرگ هر از چند گاهي آن را وارد داستان كرده و بيرون مي‌برد و همين طور انتخاب «سيمرغ» از سوي حميد متبسم و پردازش آن نيز آفرين دارد.

مختاباد خطاب به نقد سجاد پورقناد گفت: شما مطمئن باشيد آهنگساز توانايي مثل آقاي متبسم تمام اين مسيرها را مي‌داند و خودش از محدوديت سازهاي ايراني آگاه است اما او خواسته با همين امكاناتي كه دارد كارش را ادامه دهد و به راستي از پس آن برآمده است.

اين خواننده استفاده از همايون شجريان را در اين پروژه تحسين كرد كه باعث شده اين كار با يك كلام ايراني براي مخاطب عرضه شود.

به گزارش ايسنا،‌در اين نشست همايون شجريان، فاضل جمشيدي، كامران همت‌پور و ... حضور داشتند.

انتهاي پيام isna.ir

---